زندگی با بیماری ام اس؛ شناخت علائم و روش‌های درمان
زندگی با بیماری ام اس؛ شناخت علائم و روش‌های درمان
بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس از بیماری‌های مزمن است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین یا همان لایه‌های محافظ اطراف رشته‌های عصبی حمله می‌کند و باعث التهاب و آسیب دیدن آن می‌شود. نتیجه آن ایجاد اختلال در ارسال سیگنال‌هایی است که از سمت مغز به بقیه اندام‌های بدن ارسال می‌شود.
علائم بیماری ام اس چیست؟
کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند طیف وسیعی از علائم را تجربه می‌کنند، به عبارت بهتر ماهیت بیماری MS به شکلی است که علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود. گاهی نشانه‌های بیماری در طول سال و یا ماه به ماه تغییر می‌کند.
مهم‌ترین و رایج‌ترین علائم بیماری ام اس خستگی و مشکل در راه رفتن است.
خستگی
نزدیک به ۸۰ درصد افرادی که دچار بیماری ام اس می‌شوند، خستگی را تجربه می‌کنند. این نوع خستگی می‌تواند ناتوان کننده باشد به این معنی که بر روی توانایی شما در فعالیت‌های روزانه تاثیر می‌گذارد.
مشکل در راه رفتن
کاهش توانایی در راه رفتن به دلیل بیماری ام اس با علائم زیر شروع می‌شود:
- بی حسی در پاها
- مشکل در تعادل
- ضعف عضلات
- اسپاسم و گرفتگی عضلات
- مشکل بینایی
این عدم توانایی در راه رفتن ممکن است منجر به زمین خوردن و آسیب دیدن شما شود.
سایر علائم شایع در ام اس شامل این موارد است:
- درد حاد و مزمن
- لرزش بدن
- اختلالات شناختی مثل عدم تمرکز، مشکل در حافظه و یافتن کلمات
گاهی برخی از افراد مشکلاتی مثل اختلالات گفتاری از جمله کند شدن یا سنگین حرف زدن را تجربه می‌کنند.
با مشاهده این علائم نیاز است که به یک متخصص مغز و اعصاب خوب مراجعه کنید تا به شما کمک کند.
نحوه تشخیص بیماری ام اس
در صورتی که علائم بیماری ام اس را مشاهده کرده و به پزشک مراجعه کنید، پس از معاینه عصبی ممکن است نیاز به تجویز یک سری آزمایشات دقیق باشد تا مشخص شود که آیا به بیماری ام اس مبتلا هستید و یا خیر.
آزمایش‌های تشخیصی شامل این موارد است:
تصویربرداری ام آر آی: انجام ام آر آی با استفاده از ماده حاجب به بهترین متخصص مغز و اعصاب کمک می‌کند تا وجود ضایعات فعال و غیر فعال احتمالی در مغز و نخاع شما را تشخیص دهد.
توموگرافی نوری (OCT): این روش یک نوع آزمایش است که با تصویربرداری از لایه‌های عصبی پشت چشم شما، احتمال نازک شدن عصب بینایی را بررسی می‌کند.
آزمایش مایع نخاعی: ممکن است جراح مغز و اعصاب به منظور یافتن ناهنجاری احتمالی در مایع نخاع شما انجام آزمایش مایع نخاعی را تجویز کند. نتیجه این آزمایش می‌تواند به بررسی بیماری‌های عفونی و همچنین به تشخیص الیگوکلونال باند که از نشانه‌های تشخیص بیماری ام اس می‌باشد کمک کند.
آزمایش خون: متخصص نورولوژی از نتایج آزمایش خون برای بررسی سایر علائم استفاده می‌کند.
آزمون پتانسیل برانگیخته بصری: این آزمایش به تحریک مسیرهای عصبی برای تجزیه و تحلیل فعالیت الکتریکی در مغز شما کمک می‌کند. در گذشته از آزمون‌های شنوایی و برانگیخته حسی (SEP) ساقه مغزی برای تشخیص بیماری ام اس استفاده می‌شد.
تشخیص بیماری ام اس زمانی اتفاق می‌افتد که سایر بیماری‌هایی که علائم مشابه آن دارند رد شود. به عنوان مثال بیماری لایم، لوپوس و سندرم شوگرن از دسته بیماری‌هایی است که نشانه‌های شبیه به ام اس دارند.
آشنایی با علائم اولیه ام اس
ممکن است بیماری ام اس به طور ناگهانی ظاهر شود و یا علائم آن به قدری خفیف باشد که به راحتی قابل درمان باشد. از شایع‌ترین علائم اولیه این بیماری موارد زیر است:
بی حسی و سوزن سوزن شدن بازو یا پا
این حس شبیه به زمانی است که هنگام خواب رفتگی پای خود دارید. با این تفاوت که در بیماری ام اس بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهند و ممکن است بازوها، پاها و یک طرف صورت شما احساس سوزن سوزن شدن داشته باشد.
عدم تعادل و احساس ضعف در پا
ممکن است هنگام انجام فعالیت‌های روزانه یا راه رفتن احساس ضعف یا عدم تعادل داشته باشید.
تاری دید یا دوبینی
تاری دید در هر دو چشم یا کاهش وضوح دید از علائم اولیه هستند، علاوه بر آن ممکن است درد چشم را نیز تجربه کنید.
به یاد داشته باشید که ممکن است این علائم دلایل مختلفی داشته باشند و بروز آن‌ها لزوما به این معنی نیست که به بیماری ام اس مبتلا شده‌اید. بهتر است که برای تشخیص دقیق به متخصص مغز و اعصاب در اصفهان مراجعه کنید.
عوامل موثر در بروز بیماری ام اس
همانطور که به آن اشاره کردیم ابتلا به بیماری MS باعث آسیب دیدن لایه محافظ میلین در اطراف رشته‌های عصبی می‌شود. این آسیب به دلیل حمله سیستم ایمنی بدن است و بسیاری از محققان بر این باورند که برخی از ویروس‌ها باعث ایجاد این حمله می‌شوند.
اختلال در روند سیستم ایمنی بدن باعث التهاب شده و این منجر به بافت اسکار یا ایجاد ضایعاتی در بدن می‌شود که ارسال سیگنال بین مغز و سایر اندام‌های بدن را مختل می‌کند.
بیماری ام اس وراثتی نیست اما اگر والدین یا خواهر و برادر شما به آن مبتلا باشند، احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد.
بررسی انواع بیماری ام اس
انواع این بیماری عبارتند از:
سندرم ایزوله بالینی (CIS)
این حمله با علائم بی حسی و تاری دید آغاز می‌شود و ممکن است ۲۴ ساعت ادامه داشته باشد. اگر پس از بررسی آزمایش نخاعی ضایعه الیگوکلونال باند وجود داشته باشد به احتمال زیاد دچار این نوع بیماری شده‌اید.
ام اس عود کننده (PRMS)
این نوع از شایع‌ترین نوع این بیماری محسوب می‌شود و ۸۵% از افرادی که دچار بیماری مولتیپل اسکلروزیس می‌شوند با این نوع درگیر هستند. ممکن است علائم جدید و یا تشدید علائم قبلی را در این نوع مشاهده کنید.
ام اس پیشرونده اولیه (PPMS)
اگر به این نوع بیماری مبتلا باشید ابتدا با علائم می‌مثل اختلال در عملکرد عصبی مواجه می‌شوید و به مرور علائم آن بدتر می‌شود. حدود ۱۵% از افراد مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس با این نوع دست و پنجه نرم می‌کنند.
ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS)
پس از بروز علائم اولیه یا عود وضعیت و بهبودی ممکن است شاهد پیشرفت یکنواخت بیماری باشید. حتی احتمال ناتوانایی و بدتر شدن تدریجی عملکرد روزانه در این نوع دیده می‌شود.
درمان بیماری ام اس چگونه است؟
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیماری ام اس وجود ندارد، با این حال گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد که جراح مغز و اعصاب در اصفهان با توجه به نوع و شرایط بیماری آن‌ها را تجویز می‌کند.
درمان‌های اصلاح کننده (DMT)
این نوع روش‌های درمانی برای کاهش روند پیشرفت و همچنین عود بیماری ارائه می‌شوند. داروهای تزریقی اصلاح کننده بیماری برای PRMS شامل گلاتیرامر استاد و بتا اینترفرون یا داروهای زیر است:
- کورتیکواستروئید
- اینترفرون بتا
- کوپاکسون
- تایسابری
- میتوکسانترون
- عصاره کانابیس
- اوباگیو
به یاد داشته باشید که تمام داروهای درمان ام اس در دسترس و مناسب برای افراد مبتلا به آن نیستند. به همین دلیل است که نیاز به مراجعه به بهترین متخصص مغز و اعصاب دارید تا داروی مناسب شما را تجویز کند.
برنامه‌های توان بخشی
هدف از انجام تمرینات توان بخشی این است که افراد قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خود باشند. این برنامه‌ها شامل روش‌های زیر است:
- فیزیوتراپی
- کار درمانی
- گفتار درمانی
- توان بخشی شناختی
- توان بخشی حرفه‌ای
تعویض پلاسما
پس از دریافت خون از بیمار، پلاسمای خون او جدا و جایگزین می‌شود تا با تزریق خون جدید این روش درمانی انجام گیرد. با این کار آنتی بادی‌های موجود در خون حذف و به بخش‌هایی از بدن او حمله می‌کند. اگرچه این یک شیوه قطعی برای درمان نیست.
استفاده از ویتامین D و امگا۳ یا درمان با اکسیژن پرفشار نیز از روش‌هایی است که با توجه به نوع بیماری متخصص مغز و اعصاب تجویز خواهد کرد.
زندگی با بیماری ام اس چگونه است؟
اکثر مبتلایان به ام اس نیاز دارند تا راهی برای کنترل علائم و افزایش کیفیت زندگی خود پیدا کنند. برخی از روش‌هایی که به شما کمک می‌کند شامل این موارد است:
داروها
برای دریافت دارو نیاز است که به یک جراح مغز و اعصاب در اصفهان مراجعه کرده و به برنامه‌های توصیه شده توسط او پایبند باشید.
تنظیم رژیم غذایی و ورزش
ورزش و فعالیت‌های بدنی برای سلامت جسم و روان اهمیت زیادی دارد.
اگر فعالیت‌های بدنی برای شما ممکن نیست، شنا و یا ورزش در استخر به شما کمک می‌کند. برخی از کلاس‌های یوگا و مدیتیشن نیز می‌تواند موثر باشد.
تنظیم رژیم غذایی متعادل، کاهش کالری و افزایش مواد مغذی حاوی فیبر به مدیریت سلامت کلی شما کمک می‌کند.
بهتر است برنامه غذایی شما حاوی این مواد غذایی باشد:
- انواع میوه و سبزیجات
- منابع کم پروتئین مثل ماهی و مرغ کم چرب
- غلات کامل و منابع حاوی فیبر
- آجیل و مغزها
- لبنیات کم چرب
- نوشیدن آب کافی در طول روز
روش‌های درمانی مکمل
درمان‌های تکمیلی می‌تواند موثر باشند اما لزوما به معنی بهبود و درمان کامل بیماری نیستند. این شیوه‌ها باعث می‌شوند تا استرس کمتر و آرامش بیشتری داشته باشید.
- یوگا
- ماساژ
- طب سوزنی
عوارض بیماری ام اس چیست؟
زمانی که علائم بیماری ام اس ایجاد شود، ممکن است عوارض آن روی هر نقطه از بدن شما تاثیر بگذارد. برخی از عوارض بیماری ام اس شامل این موارد است:
کاهش توانایی حرکتی
با افزایش سن ممکن است فلج شدن در بیماری ام اس را تجربه کنید. علاوه بر آن ناتوانی‌های حرکتی شدیدتر می‌شوند.
اگر در حرکت و راه رفتن مشکل دارید، زمین خوردن باعث آسیب دیدن استخوان‌ها مثل شکستگی می‌شود. عوامل زمینه‌ای مثل آرتروز و پوکی استخوان موجب تشدید عوارض آن می‌شود.
سایر مشکلات
از رایج‌ترین علائم این بیماری خستگی است. ممکن است در کنار آن موارد زیر را نیز مشاهده کنید:
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال شناختی
سخن آخر
بیماری ام اس مادام العمر است هر چند قابل بهبود و کنترل است اما لازم است که هنگام مواجهه با چالش‌های آن خود را مدیریت کنید.
زمانی که به بهترین متخصص نورولوژی مراجعه کنید به شما کمک می‌کند تا برای بهبودی اقدامات لازم را انجام دهید.
نویسنده: دکتر عباس خسروی فارسانی
